γερμανικές γλώσσες

Ομάδα ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, οι οποίες με τη σύγκριση των κοινών χαρακτηριστικών τους επιτρέπουν την ανασυγκρότηση μιας κοινής γερμανικής, που αποτελεί το ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ των γλωσσών αυτών και της ινδοευρωπαϊκής. Η κοινή αυτή γερμανική δεν είναι κατά συνέπεια ιστορική γλώσσα, αλλά –όπως και η ινδοευρωπαϊκή– μία ανασυγκρότηση για μελέτη, ένα σύστημα συμφωνιών. Κύρια χαρακτηριστικά αυτής της γλώσσας είναι καταρχάς η πρώτη εναλλαγή των συμφώνων ή ο πρώτος νόμος του Γκριμ, σύμφωνα με τον οποίο τα πάθη των συμφώνων της ινδοευρωπαϊκής εμφανίζονται στη γερμανική εντελώς διαφοροποιημένα: α) τα ινδοευρωπαϊκά για παράδειγμα άφωνα κλειστά P, T, K τρέπονται στη γερμανική σε άφωνα προστριβή f, th, h ινδοευρωπαϊκό ΚΑΡ-, λατινικό capio, γοτθικό hafjan. Ο νόμος του Βέρνερ δίνει διαφορετική μεταβολή των κλειστών ινδοευρωπαϊκών συμφώνων: αν η συλλαβή που προηγείται των Ρ, Τ, Κ δεν φέρει τον πρωτεύοντα ινδοευρωπαϊκό τόνο, που μπορεί αδιάφορα να πέσει σε οποιαδήποτε συλλαβή, τα f, th, h τρέπονται σε ηχηρά προστριβή και, συνεπώς, σε ηχηρά κλειστά b, d, g (π.χ. στο αρχαίο ινδικό bhratar αντιστοιχεί κανονικά το γοτθικό brothar, ενώ στο αρχαίο ινδικό pitar αντιστοιχεί το γοτθικό fadar) β) τα ινδοευρωπαϊκά ηχηρά κλειστά Β, D, G τρέπονται στα άφωνα p, t, k στη γερμανική (π.χ. ινδοευρωπαϊκό SED-, λατινικό sedeo, γοτθικό sitan), γ) τα ινδοευρωπαϊκά ηχηρά δασέα BH, DH, GH τρέπονται σε απλά ηχηρά (π.χ. ινδοευρωπαϊκό Bhrater, λατινικό frater, γοτθικό brothar). Επίσης, άλλα χαρακτηριστικά της κοινής γερμανικής είναι η συστολή του εκπνευστικού τόνου στη ριζική συλλαβή, ο πτωτικός συγκρητισμός: οι οκτώ πτώσεις της ινδοευρωπαϊκής περιορίζονται σε τέσσερις, η ισχυρή και ασθενής κλίση του επιθέτου, ο περιορισμός των εγκλίσεων (αντίθεση οριστικής και υποτακτικής) και των χρόνων του ρήματος (αντίθεση ενεστώτα και παρωχημένου, ο μέλλων είναι περιφραστικός), και τέλος η ισχυρή και ασθενής κλίση του ρήματος.